İZMİR – 14 Mayıs seçimlerinde Meclis’e 28 milletvekili gönderecek olan İzmir’de siyasi partilerin seçim çalışmaları sürüyor. Kentin birçok ilçesinde seçim ofisi açılışlarını tamamlayan Yeşil Sol Parti de milletvekili adayları ile birlikte alandaki çalışmalarına sürat kazandırdı. Birçoğu genç yaşlardan itibaren etkin politik çabanın içerisinde olan Yeşil Sol Parti adaylarından biri de İzmir ikinci bölge ikinci sıra adayı Canan Kebenç Özkan.
BASKILAR İLE KÜÇÜK YAŞTA TANIŞTI, DAHA SONRA MESLEĞİNDEN İHRAÇ EDİLDİ
1983 yılında Malatya’da dünyaya gelen Özkan’ın çocukluk ve gençlik yılları Malatya’da geçti. Ailenin Alevi ve sosyalist kimliğinden ötürü devletin baskısı ile genç yaşlarda tanışan Özkan, siyasete 1999 yılında HADEP’te gençlik çalışmaları ile başladı 2000 yılında kazandığı Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği kısmını bitiren Özkan, mezun olduktan sonra ise Eğitim Sen ve KESK’te sendikal gayret içerisinde faal vazife aldı. Özkan, 2017 yılında çıkarılan Kanun Kararında Kararname (KHK) ile mesleğinden ihraç edildi. Özkan ile 1999 yılından bu yana sürdürdüğü çabayı ve milletvekili adaylığı sürecini konuştuk.
Canan Kebenç Özkan ‘MÜCADELENİN BİKİMİNDEN ALDIĞIM YÜREKLE ADAY OLMAYA KARAR VERDİM’
Neden milletvekili adayı oldunuz?
Türkiye’de siyaset alanı bayana yönelik ayrımcılığın direkt görüldüğü, bayanların dışlandığı erkek hâkim bir alan. Siyasetin erkek işi olduğuna dair eril bir algı var. Bu algıyı yıkmaya yönelik Kürt bayan hareketinin, feminist hareketlerin büyük bir gayreti ve birikimi var, kıymetli bir yol da alındı bu alanda. Siyaseti özgür bayan bakış açısıyla demokratikleştirmek, eril zihniyetin tahakkümünden kurtarmak ve bu uğurda bayan hareketinin vermiş olduğu çabayı daha ileri taşıyarak toplumsallaştırmak aday olmamda beni en çok motive eden sebeplerin başında geliyor.
Özgür Bayan gayretini, bilhassa toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden beslenen başta ömür hakkı ihlali olmak üzere bayanların maruz kaldığı hak ihlallerini sokaklarda, alanlarda ve parlamentoda gündemleştirmek, bu kapsamda bayana yönelik şiddete karşı İstanbul Kontratı ve 6284 sayılı yasa başta olmak üzere kanunların faal uygulanması konusunda bayan bakış açısıyla gerekli kontrol sistemlerini işletmek bayan siyasetçiler açısından kıymetli bir sorumluluk. Parlamentodaki bayan temsiliyet oranı en yüksek orana sahip tıpkı zamanda bir kadın partisi olan HDP’deki bayan milletvekilleri bu sorumluluğu layıkıyla yerine getirdi ve getirmeye devam ediyor. Ben de arkadaşlarımdan, bayan özgürlük uğraşının yarattığı birikimlerden aldığım güçle bu alanda sorumluluk alabileceğimi düşündüm.
Öte yandan Türkiye de bilhassa iktidar kısmında özgür bayan uğraşına olduğu kadar farklı inanç, kimlik ve hayat üsluplarına yönelik inkâr ve faşizme varan tekçilikten beslenen bir resmî ideoloji var. Kürt ve Alevi bir bayan olarak şimdiye kadar farklı alanlarda yürüttüğüm demokrasi, özgürlük ve eşitlik çabasını siyasal alanda devam ettirmek gayesiyle aday oldum. Elbette bayan tabiat ve emek düşmanı kapitalist sisteme karşı yürütülen uğraşın her alanı manalı ve değerlidir, birbirini tamamlar niteliktedir. Siyasal çabanın de kendine mahsus bir yapısı vardır. İçinde bulunduğum uğraş tarihinin yarattığı birikiminden aldığım hamasetle sorumluluk almaya ve aday olmaya karar verdim diyebilirim.
Uzun yıllardır İzmir’de yaşıyorum. İktidarın emek ve sendikal uğraşa, örgütlenmeye, bayan özgürlük uğraşına, Kürt halkının eşitlik çabasına hışmının sonucu hukuksuz KHK’lar eliyle ihracımdan sonra da burada uğraşa devam ettim. İzmir bir manada iktidarın ideolojik hegemonyasını istediği stilde kuramadığı kentlerden biri. Öbür bir ekip siyasal maksatlarıyla da birleşince iktidarın “korku iklimi yaratma” stratejine uygun olarak İzmir seçildi ve böylesi bir atmosfer içerisinde Deniz Poyraz cinayeti yaşandı. Sonradan ortaya çıkan dokümanlar, kanıtlar de ortaya çıkardı ki emel çok daha büyük bir katliam gerçekleştirmekti. Tetikçinin profili de cinayetin tam bir profesyonel tertip olduğunu, katliam planının “karanlık dehlizlerde” oluşturulduğunu göstermektedir. Ülkemiz bir manada da rastgele bir yerinde devletin olduğu bu cins katliamların aydınlatılmadığı, herkesin gerçek hatalıların bildiği ancak bu hatalıların yargı tarafından korunup kollandığı bir gerçekliği yaşıyor. Ama artık tuğlayı çekip almak ve kanlı duvarı yerle bir etmek gerekiyor. Deniz Poyraz katliamı, 10 Ekim katliamı çekilecek tuğlalardan biri olabilir. Meclis ve her platformda Deniz Poyraz cinayetini, 10 Ekim katliamını lisana getirmek, hesabını sormak, gerisindeki gerçek suçluları açığa çıkarmak sorumluluğu her bir arkadaşım üzere benim de omuzlarımdaki yükünü her gün biraz daha artırıyor.
‘YEŞİL SOL PARTİ ÜÇÜNCÜ BİR SEÇENEK’
Neden Yeşil Sol Parti’den aday oldunuz?
Varlığını ülkeyi kutuplaştırıp, düşmanlaştırarak ve savaşla sağlayan iktidar, bugün kendi iktidarı karşısında gördüğü, başta bayanlar olmak üzere her bölüme savaş açmış durumda. Yargısıyla, medyasıyla, çeteleriyle ülkeyi geri dönüşü olmayan bir uçuruma sürüklemeye devam ediyorlar. Savaş ve rant siyasetleri, iktidarın temsil ettiği sermayenin çıkarları halkların ve işçilerin yoksullaştırılıp mülksüzleştirilmesini de kaçınılmaz kılıyor.
Kadınların daha fazla şiddete, baskıya ve güvencesizliğe maruz kaldığı bu siyasal atmosfer, bayanların, halkların ve tüm ezilen bölümlerin demokratik siyaset cephesi ve çabasını geliştirmenin tabanını de yaratıyor. HDP’de ömür bulan bu taban toplumun geniş kısımlarında karşılık buluyor. Siyaset arenasında HDP ile uğraş edemeyen iktidar bloğu, tahakküm altına aldığı yargı yoluyla, bir seçim hilesi olarak da değerlendirebileceğimiz bir atılımla kapatma davası açtı.
İktidarın parti kapatma, Kobani davası üzere siyasal talimatlarla açılan davalarla demokratik güçleri yargı eliyle hareket edemez hale getirme, susturma, etkisizleştirme siyaseti en minimum demokrasi kurallarını dahi ortadan kaldırmış durumda. Adeta mafyatik kuralların hâkim hale geldiği bir devirden geçiyoruz. Çok bedeller ödedik, ödemeye devam ediyoruz. Lakin direnenler her vakit bir çıkış bulurlar. Bu topraklarda özgürlüğe ve eşitliğe olan gereksinim ve inanç hiçbir vakit bitmedi. İktidarda Osmanlı oyunları bitmeyebilir lakin direniş de kendi yolunu bulur. Uğraş en geniş kesitin buluştuğu, bayanların, ekolojistlerin, gençlerin, ötekileştirilenlerin, işçilerin ve tüm ezilenlerin taleplerinin sözcülüğünü yapan Emek ve Özgürlük İttifakı’yla devam ediyor. Yeşiller Sol Parti bu ittifakın seçimlerdeki yüzü olacak. İttifaklardan biri cumhuriyet tarihinin en gerici, en faşizan cephesi olarak yeşil Türkçülük olurken öbür ittifak gücünü de temel değerlerime, halklarımızın ve işçilerin eşitlik ve özgürlük arayışına karşılık olabilecek nitelikte ve kapsamda olmayıp sistemin onarımı ile ekonomik siyasetleri da neoliberal siyasetlerin devam ettirilmesi halindedir. Dolaysıyla Emek ve Özgürlük İttifakı ve içinde olan Yeşiller ve Sol Partisi üçüncü bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tespitlerden hareketle, gayret kıymetlerine olan inancım gereği Yeşiller Sol Parti’den aday oldum.
‘BU SEÇİMDE DEMOKRASİ İLE FAŞİZM ORTASINDA BİR TERCİH YAPILACAK’
İktidar da muhalefet de 14 Mayıs 2023 seçimine başka bir kıymet atfediyor. Sizce bu seçimi kritik kılan ne?
İktidar sözcüleri de sık sık “bu seçimlerde Türkiye’nin gidişatına karar verilecek” diyorlar. “Bozuk saat bile günde iki kere yanlışsız gösterir” misali gerçek söylüyorlar. Bu seçim bir manada bir referandum olarak gerçekleşecek. Faşizmin bir tipi olan tek adam rejimi ya da Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ülkeyi nefessiz bıraktı. Bu seçimde demokrasi ile faşizm ortasında bir tercih yapılacak diyebiliriz. Seçimin en kritik ve belirleyicisi olduğu toplumsal kesim ise kuşkusuz bayanlardır. Bayanlara olan düşmanlığını İstanbul Sözleşmesi’nden çekilerek, bayanların mesleğini çocuk yapmaya indirgeyerek, bayanları istihdamın dışına itip fakirleştirerek, cezasızlık siyasetleriyle her adımında tabir eden siyasal iktidara kuşkusuz en büyük yanıtı bayanlar verecek. İktidarın en çok da bayanlara yenileceğini düşünüyorum. İşçiler, bayanlar, gençler açısından sömürüye dayalı 22 yıllık esaretten kurtulma imkânının doğmuş olması açısından da bu seçimlerin hayli kıymetli olduğunu tabir edebilirim. Halkımız bu imkânı değişimle kıymetlendirecek ve başarıyı elde edecektir.
‘KÜRT SORUNU EN DEĞERLİ MESELELERİN BAŞINDA GELİYOR’
Size nazaran Türkiye’nin en büyük sıkıntıları nelerdir?
Çok sık lisana getirildiği üzere siyasal, kültürel, ekonomik, ekolojik ve toplumsal olarak çoklu bir kriz hali yaşanıyor. Halkın derin bir yoksulluğa terk edilmesi, tabiatın pervasızca tahribatı, bayanlara yönelik ayrımcılığın ve şiddettin yaygınlaşması üzere daha pek çok alanda çok karanlık bir periyot yaşıyoruz. Bu açıdan ülkede elbette haftalarca, aylarca konuşarak anlatılmayacak kadar çok çözülmeyi bekleyen yığınla sorun var. Bilhassa tahlil bekleyen Kürt sorunu bunların başında geliyor.
Kadına yönelik şiddet ülkede tahlil bekleyen en değerli toplumsal krizdir. Şiddeti sistem hatta idare biçimi haline getiren siyasal iktidarın 22 yıllık karnesine baktığımızda, katliama varan bayan cinayetlerindeki artış ve her geçen gün budanan gasp edilen kadın hakları değişimi artık mecburî kılıyor. Bayan kazanımlarını eşit ömür temelinde anayasal teminat altına almak, bayana yönelik şiddete karşı maddelerin aktif uygulanarak, şiddetle uğraş düzeneklerini güçlendirmek acil ve yaşamsal bir gereksinimdir.
Türkiye’nin en değerli problemlerinden biri de Kürt meselesidir. Çözümsüzlük ve güvenlik konsepti AKP-MHP iktidarında en derin noktaya taşınmıştır. Tarihî süreç içerisinde bu sorunun savaşla çatışmayla çözülemeyeceğini ağır kayıp ve acılarla deneyimledi Türkiye halkları. Bu sıkıntı Kürt probleminden fazla esasen barıştan, özgürlükten, eşitlikten ve demokrasiden yana olan herkesin sorumluluk alması gereken bir Türkiye sıkıntısıdır demek daha hakikat olacaktır. Bu kapsamda tüm muhatapların şeffaf bir diyalog tabanında özgür bir tartışma yürütebildiği, yurttaşların eşit, özgür ve barış içinde bir geleceği kuracağı günler bütün vicdan sahibi herkesin hasret ve talebidir.
Bugün tecrit siyaseti tüm ülkeye uygulanmış durumdadır. Devletin tüm baskı araçları, yasama-yürütme-yargının kendilerine verdiği imkanlar ve yandaş/havuz medyası eliyle muhalif tüm kesitler büyük bir tecrit altına alınmıştır. Hakikatin kendisi tecrit altına alınarak, palavradan bir dünya yaratılmak istenmektedir. Algı operasyonlarıyla geçersiz gerçekler inşa edilmeye çalışılmaktadır. Bu nedenle tecrit siyasetinin sonlandırılması ülkemize büyük bir nefes aldıracaktır. Yeri gelmiş iken bilhassa belirtmek isterim ki, tecrit siyasetine karşı kelamı olmayanın tek adam rejimine karşı uğraşı de özlü değil göstermeliktir. Böylesi siyasal oluşumlardan ya da bireylerden demokrasi beklemek de en hafif tabirle safdilliktir. Dünyanın hiçbir ülkesinde cezaevlerinde bu kadar siyasi tutsağın olduğu, hasta tutsaklar olduğu ve bunların şuurlu olarak vefata terk edildiği diğer bir ülke yoktur. Dolaysıyla tahlili bekleyen en temel meselelerimizden biri de cezaevleri ve siyasi tutsakların özgürlük sıkıntısıdır.
‘YARGIDA ADALETSİZLİK VE RANT POLİTİKALARI’
Türkiye’nin bugün en büyük ve öncelikli meselelerinden biri de ahlaki pahaların yerine ikame edilen yargıdaki adaletsizliktir. Yargıdan kadın haklarına; adil vergi tertibinden insan onuruna yaraşır fiyat talebine; personel haklarından tüketici haklarına, sıhhate erişimden konut hakkına, parasız eğitimden sağlıklı besin hakkına, tabir özgürlüğü hakkından engelli haklarına, çocuk haklarından hayvan haklarına, barış hakkından hayat hakkına, su ve toprak hakkından ekolojik haklara kadar her alanda adaletsizlik iktidar bloğunun temel özelliğidir diyebiliriz.
İktidar bloku bir yandan kendi yandaşlarına, eşine dostuna büyük ekonomik ayrıcalıklar bahşederken, rant ve talan siyasetlerinin neden olduğu ekonomik krizde birileri servetlerine servet katarken öteki yandan çöpten ekmek toplayan insanların bulunduğu bir vicdansızlık sistemi işliyor. Kolektif emeğin eseri olan toplumsal varlıklara çöreklenenler, halka çöp konteynerlerini ve pazaryeri çöplerini reva görüyor. Yolsuzluk ve hırsızlık ülkenin çözülmesi gereken en büyük meselelerinden biridir. TÜİK datalarında dahi genç işsizlik oranının yüksekliği fecî seviyelere varmış durumda. İktidarın gençlere yönelik siyasetleri onları geleceksizliğe mahkum ediyor.
‘İKTİDAR ALEVİLERE KARANLIK TEŞEBBÜSLERDE BULUNAN YAPILARLA KURDUĞU İTTİFAK İLE YANIT VERMİŞTİR’
Aynı vakitte Alevi bir adaysınız. İktidarın Alevilere yaklaşımı ve Alevilerin talepleri ile ilgili ne söylemek istersiniz?
Alevilerin eşit yurttaşlık talebine iktidar bir yandan kendisine bağlı, asimilasyonu hedefleyen Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı ile bir yandan ise gerici tarikat, cemaat ve geçmişte Alevilere karşı karanlık teşebbüsler içerisinde yer alan yapılarla kurduğu ittifak ile karşılık vermiştir. Dolaysıyla bu gerici-faşist ittifak dağıtılmazsa korkarız ki Alevi yurttaşlarımızı da öteki muhalif tüm kesitler üzere daha berbat günler bekleyecektir. Lakin gezdiğimiz tüm yerlerde özgürlük arayışının ve değişime olan umudun çok güçlü olduğunu görüyoruz. 14 Mayıs günü bu arayışın sandığa çok güçlü yansıyacağına yürekten inanıyorum.
‘ÇOKLU KRİZİ AŞMANIN YOLU DEMOKRATİK CUMHURİYET’
Sorunlara tahlil teklifiniz?
Tek adam rejiminin yol açtığı bu çoklu kriz halini aşmanın yolu demokratik cumhuriyeti ve onun temel bedellerini süratle inşa etmektir. Katı ulusçuluğa, her alanda temel alınan tekçiliğe karşı demokratik ulus ve demokratik özerklik anlayışını her alanda hâkim kılmaktır. Karadeniz’de de Ege’de de başka bölgelerde de yaşayan halklarımızın, işçilerin, bayanların, gençlerin, farklı inanç kümelerinin, farklı cinsel yönelimlerin eşitlik ve özgürlük arayışının lakin böylesi bir demokratik çerçeve ile karşılanabileceğini düşünüyorum.
Nasıl bir Türkiye hayal ediyorsunuz, milletvekili olduğunuz takdirde birinci olarak hangi çalışmaları hayata geçireceksiniz?
Aslında artık hayali geçtik diye düşünüyorum. Umut ve gerçekleşeceğine olan inancım hiç olmadığı kadar güçlü. Ülke olarak tabanı gördük. Daha berbatı adeta yok oluştur. Hepimizi her alanda yeni ömrü inşa ve iktidarın yarattığı büyük enkazı ortadan kaldırma misyonu ve sorumluluğu bekliyor. Zelzelede kaybettiğimiz, on binlerce insanın alınmayan önlemler nedeniyle vefatına sebep olan iktidarın yarattığı yıkımı nasıl ki halklar, bayanlar, işçiler olarak bizler dayanışma ile aşmaya çalıştıysak rejim krizini de birlikte yürüteceğimiz uğraş ile aşacağız. Bu iktidardan hiç kimsenin bir beklentisi kalmamıştır. En temel muhtaçlığımız gerçek ve güçlü bir demokratik anayasası olan özgürlüğün ve eşitliğin toplumsallaştığı bir sistemdir. Üniversal hak ve özgürlüklerin tanındığı ve anayasal garanti altına alındığı, bayan cinayetlerinin ve şiddetin sona erdiği, demokratik hukuk unsurlarının geçerli olduğu, toplumsal ve ekonomik hakların hayat bulduğu, bir nizamı kuracağız. Lokal iştirak düzeneklerinin işlediği güçlü bir lokal demokrasi olmadan bu arzuyu gerçekleştirmek mümkün değildir.
Sivil, özgürlükçü, yeni bir demokratik anayasa, gerçek manada bir toplumsal kontrat Türkiye’de yeni bir başlangıcın ve demokratikleşmenin en manalı başlangıcı olacaktır. Bu anayasa; farklı kültürlere, kimliklere, inançlara, anadillerine ve ömür biçimlerine hürmete dayalı eşit yurttaşlığı temel almak zorundadır. Seçilmem durumunda bu kapsamda Meclis’te gerekli yasama faaliyetleri içerinde olmayı hedefliyorum.
Yasama faaliyetleri ve ilgili kontrol araçlarını kullanarak, bayana yönelik şiddeti tedbire sistemlerini güçlendirmek ve Türkiye’nin İstanbul Sözleşme’sine yine taraf olup aktif uygulanması için seçilecek tüm arkadaşların var gücüyle çalışacağına inanıyorum. Ben de bu kapsamda üzerime düşen tüm sorumlulukları yerine getirmeyi, tarihi, direnişlerle büyük bedellerle örülü bayan özgürlük çabasına bir borç biliyorum.