Türk Hava Kuvvetleri ile Türk Deniz Kuvvetleri, Ege’de çeşitli eğitimler yapmak üzere kimi alanları NOTAM (havacılara bildirim) ve NAVTEX (denizcilere bildirim)’ler aracılığıyla kapattı. Yapılan duyurularda 10 Ekim’de “Atışsız Deniz Hava Eğitimleri”, 12 Ekim’de “Atış Eğitimleri” yapılacağı duyuruldu. Lakin Türkiye’nin eğitimleri, Atina’nın yansısını çekti.
Türkiye’nin yayınladığı bildirimlere süratle cevap hazırlayan Atina idaresi, kelam konusu eğitim alanlarının Atina FIR (Uçuş Malumat Bölgesi)’ı içinde kaldığını, bu bölgelerde havacılık operasyonları düzenleme yetkisinin kendilerinde olduğunu, Türk bildirimlerinde yer alan tezlerin yanılgılı, aldatıcı ve rastgele bir yasal destekten mahrum olduğunu, hasebiyle Türkiye’nin duyurularının kararsız ve geçersiz kabul edilmesi gerektiğini ileri sürdü.
Üst üste yayınlanan karşı bildirimlerde Memleketler arası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)’nün kimi kararlarına atıflar yapılarak, Yunan hava alanının genişliği konusundaki yanlış anlamaları önlemek emeliyle bu karşı duyuruların hazırlandığı belirtildi.
‘AYLAR SONRA İHLAL OLASILIĞI’
Konuyu gündemine alan Yunan basını da, Türkiye’nin eğitimlerinin aylar sonra Ege’de yeni bir “ihlal olasılığı” doğurduğunu ileri sürdü.
Pentapostagma’nın haberinde, Türkiye’nin kısa mühlet evvel Yunan taleplerine itiraz ederek NATO’nun Ramstein Flag 2024 Tatbikatı’ndan çekildiği hatırlatıldı. “Ankara bir sefer daha 10 millik Yunan hava alanını tanımadığını göstermek için alana çıkıyor.” denilen haberde, “Atina, Türkiye’nin bugünden itibaren ekim sonuna kadar kuzey, orta ve güneydoğu Ege’de yapmaya hazırlandığı tatbikatları yakından izleyecek.” sözleri kullanıldı.
Yunanistan’ın Atina FIR’ına girecek uçaklardan uçuş planı sunmalarını istediği kaydedilen haberde, “Türkiye’nin kısa mühlet evvel NATO tatbikatına katılmayı reddettiği göz önüne alındığında, askeri kaynaklar, aylar sonra Türk savaş uçakları tarafından Yunan hava alanının birinci ihlallerinin bu günlerde görülebileceğini göz gerisi etmiyor.” bilgisi paylaşıldı.
Ayrıca haberde, yakın vakitte Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum İdaresi, Mısır, Fransa ve Suudi Arabistan tarafından Girit etrafında Medusa 13 Tatbikatı’nın başlayacağı, bunun da Türkiye-Libya mutabakatına karşı bir meydan okuma olduğu ileri sürüldü.
‘SICAK BİR OLAYA NEDEN OLABİLİR’
Pentapostagma’nın haberi şöyle devam etti:
“Yunanistan’ın ulusal hava alanı, kıyılarından 10 mil araya kadar uzanmaktadır. Hükümran bir devlet olarak Yunanistan, havacılık mevzuları açısından 1931 yılında tanımladığı karasularının 10 mil hududuna kadar hava egemenliğini kullanmayı seçerken, denizde 6 mile kadar egemenliğini kullanmayı seçmiştir. Yunanistan’ın karasularının İyon Denizi’nde 12 mile uzatılmasıyla, bu alandaki ulusal hava alanının genişliği de 12 mil olarak belirlenmiştir.
“Türkiye, geçmişte Yunan ulusal hava alanını sistematik olarak, ekseriyetle silahlı askeri uçaklarla ihlal etmiş ve yerleşim olan adalar üzerinde dahi alçak irtifa uçuşları gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin bu davranışı Yunan egemenliğinin açık bir ihlalini teşkil etmektedir ve sıcak bir olaya neden olabilir. Türkiye’nin Yunan ulusal hava alanının milletlerarası hukuka ters olduğu istikametindeki argümanı, aşağıdaki nedenlerden ötürü temelsizdir:
- a) ‘Daha fazlasına hakkı olanın daha azına da hakkı vardır.’ prensibi göz önünde bulundurulduğunda, hava alanında 10 mile kadar egemenliğin kullanılması, karasuları ve ulusal hava alanı kapsamının üst hududu olarak deniz hukukunda tanımlanan 12 mili aşmadığı için muhakkak yasaldır.
- b) Yunanistan üstteki mevzuatı bildirim etmiştir.
- c) Türkiye, 1931’den bu yana Yunan ulusal hava alanının 10 millik genişliğini rastgele bir protesto yahut itiraz olmaksızın kabul etmiştir ki, bu da milletlerarası hukuk kapsamında zımni bir kabul teşkil etmektedir. İlgili Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 1931’den itibaren birebir halde uygulanmıştır.”
YUNAN TEZİNİN GERÇEK DIŞILIĞI
Yunanistan, Ege’de karasuları genişliği 6 mil olmasına karşın, Haziran 1974’te Milletlerarası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)’ne bir bildirim yaparak ulusal hava alanını 10 mil olarak belirlediğini duyurdu. Buna itiraz eden Türkiye ise Ağustos 1974’te NOTAM 714’ü yayınlayarak havadaki yetki alanının Ege Denizi’nin ortasına, yani 25. meridyene kadar uzandığını açıkladı.
Bunun üzerine Yunanistan NOTAM 1157 ile Ege Denizi’ni tehlikeli bölge ilan etti. Nisan 1975’e kadar süren gerginliğin akabinde Türkiye, ICAO’ya resmi bir bildirimde bulunarak Yunanistan tarafından ilan edilen 10 millik hava alanı uygulamasını kabul etmediğini açıkladı. 5 Mayıs 1975’te de tıpkı ileti Yunanistan’a gönderilerek Atina açıkça uyarıldı.
Türkiye, Ege’de karasuları ve hava alanı genişliğinin 6 mil olduğunu belirterek bunun ötesindeki alanların milletlerarası hava alanı olduğunu, yalnızca sivil uçuşları düzenlemek için oluşturulan FIR Sınırı hudutlarının ise devlet uçaklarını ilgilendirmediğini belirtiyor. Yunan tarafı ise FIR Çizgisi içindeki tüm uçaklardan bir uçuş planı sunmasını ve birtakım kelamda prosedürleri yerine getirmesini istiyor. Aksi durumda uçuşun Yunan hava alanının ihlali olduğunu ileri sürerek Batı’ya şikayetlerde bulunuyor.
1980’de Türkiye’deki darbe idaresi, Ege’de turizmi baltaladığı gerekçesiyle NOTAM 714’ü kaldırdı. Yunan tarafı da bu NOTAM’ın kaldırılmasını münasebet göstererek Türkiye’nin Yunan tezlerini tanıdığını ileri sürse de, Türkiye’nin ICAO’ya yaptığı bildirim hiçbir vakit geri çekilmedi.
Nitekim günümüz dünyasında, karasuları genişliği ile hava alanı genişliğinin farklı genişlikte olduğunu sav eden, FIR Sınırı içinde devlet uçaklarına da sivil uçak muamelesi yapan tek ülke Yunanistan. Atina’nın bu tezi dünyada resmi olarak tanınmasa da, NATO ve AB ülkeleri, Yunanistan ile düzenledikleri tüm faaliyetlerde bu kelamda hava alanı sonlarına uyarak Atina’ya fiili bir dayanak veriyor.
FIR SINIRI HÜKÜMRANLIK VERMEZ
Aydınlık gazetesinde yer alan habere nazaran, uzmanlar FIR Çizgisi ile hükümran hava alanı kavramları ortasında hiçbir ilgi bulunmadığını belirtti. FIR Çizgisi, Sivil Havacılık Teşkilatınca hudutları belirlenen ve içerisinde bir kadro hava trafik hizmetlerinin sunulduğu (Uçuş Bilgi Hizmeti ve İhtar Hizmeti) bir hava alanını anlatıyor.
Ancak Yunanistan, FIR Hattı’nı kendi ulusal hava sonu üzere sunarak yalnızca sivil uçaklar için geçerli olan kuralları devlet uçakları, hatta askeri uçaklar için de uygulamaya çalışıyor. Bu maksimalist sav nedeniyle Türkiye; bu çizginin değiştirilmesi için 1966, 1968, 1971 ve 1974 yıllarında ICAO nezdinde teşebbüslerde bulundu. Lakin hiçbirinden istediği sonucu elde edemedi.