Belçika’da hayvan refahı, katı yasal düzenlemeler, barınakların polisle iş birliği içindeki faaliyetleri, zarurî kısırlaştırma ve kayıt altına alma uygulamaları, sahiplenme için teşvikler ve ağır taahhütlerle korunma altına alındığı için sokaklarda başıboş hayvan bulunmuyor.
Batı Avrupa ülkelerinden, Avrupa Birliği’nin (AB) kalbi pozisyonundaki Belçika’da sokaklarda sahipsiz hayvanlara neredeyse hiç rastlanmıyor.
Hayvan haklarının, “Havyan Refahı Yasası” ile teminat altına alındığı ülkede, kâfi sayıda ve kapasitede barınak bulunmasına büyük değer veriliyor. Barınaklar, yardımseverlerin bağışlarıyla faaliyet gösteriyor.
Devlet, vatandaşların barınaklardan hayvan sahiplenmesini teşvik etmek için bütçe ayırıyor ve kampanyalar düzenliyor.
Belçika’da 1908’de kurulan birinci hayvan barınağı “Veeweyde Hayvanlara Zulme Karşı Toplum” isimli kuruluşun sorumlusu Ludivine Nolf, AA muhabirine yaptığı açıklamada, sokak hayvanları problemini aşmada en kıymetli faktörlerden birinin, hayvanların bulundukları anda polis tarafından barınaklara teslim edilmesi olduğunu söyledi.
Nolf, sonraki basamağın barınak tarafından sahiplerinin bulunması ya da yine sahiplendirilmeleri olduğunu belirtti.
Kedilere mecburî kısırlaştırma
Belçika’nın her üç federal bölgesinde de kedilerin kısırlaştırılmasının zarurî olması öbür değerli faktör olarak göze çarpıyor.
Flaman bölgesinde, sahipleri, kedilerini 5 aylık olmadan evvel kısırlaştırmakla yükümlü tutuluyor.
Kedilerin kısırlaştırılmamış biçimde ticaretinin yapılması fakat lisanslı bir yetiştirici ya da hayvan barınağı tarafından belli müsaadeler sonucunda mümkün olabiliyor.
Barınakların da sahipsiz kedileri bünyelerine katmadan evvel kısırlaştırma zaruriliği bulunuyor.
Eğer kediler, Flaman bölgesi dışından geliyorsa ve 5 aylıktan büyükse varışını takip eden 30 günde kısırlaştırılıyor. Valon bölgesinde bu müddet, 6 ay ve çiftleştirme şartları Flaman bölgesi ile birebir formda uygulanıyor.
Başkent Brüksel bölgesinde de bu mühlet 6 ay olarak belirlenmiş durumda. Bu bölgede, kısa mühlet öncesine kadar ticari maksatla çiftleştirme yalnız lisanslı yetiştirici tarafından, yalnızca 6 aylıktan büyük kediler için mümkünken artık de Brüksel’de tüm kedilerin kısırlaştırılması mecburî hale getirildi.
IPSOS araştırma şirketinin son bilgilerine nazaran, Belçika’daki kedilerin yüzde 90’ına karşılık gelen 3 milyon 350 bini kısırlaştırılmış olarak kayıtlara geçti.
“Kedi kısırlaştırma maliyeti, kedi sahipleri için bir engel”
Brüksel merkezli hayvan hakları kuruluşu GAIA’nın Yöneticisi Ann De Greef, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Kedilerin kısırlaştırılmasıyla Belçika’da doğan kedilerin sayısının, sahiplenilen kedilerin sayısına eşitleneceği optimal senaryoya erişmeyi hedefliyoruz.” dedi.
GAIA olarak amaçlarının, sokak kedilerinin sayısının sıfırlanması, kedilerin hayvan barınaklarına terk edilmesinin ya da ötenaziye maruz kalmasının önüne geçilmesi olduğunu belirten De Greef, “Kedi kısırlaştırma maliyeti, kedi sahipleri için bir pürüz. Bu nedenle bu maliyetin düşürülmesi ve kedileri kısırlaştırmayan bireyler için cezaların artırılması gerekir.” diye konuştu.
De Greef, hayvanların barınaklardan sahiplenilmesini nasıl teşvik ettiklerini şöyle anlattı:
“‘Barınaklardan sahiplenin, pet shoplardan satın almayın’ iletisini toplumsal medya ve internet siteleri üzerinden kampanyalar yaparak yayıyoruz. Lisanslı yetiştiricilerin faaliyetlerini denetliyoruz. Yasaya uygun hayvan yetiştirmeyen, bunları yurt dışından makus şartlarda ithal eden yahut yavrulara makus davranan yetiştiricilere karşı cezai ve hukuksal suçlamaları destekliyoruz ve bu davalara taraf oluyoruz.”
Hayvan sahiplenen bireylerin uyması gereken kurallar
Belçika’da barınaklardan hayvan sahiplenen bireyler, kimi taahhütlerde bulunuyor.
Bunlar, barınak ile mukavele imzalayarak barınak yetkililerinin hayvanın yaşadığı konutun denetlenmesine müsaade vermeyi, hayvanı üretme gayesiyle kullanmamayı, terk etmek durumda kaldığı vakit diğerine vermek ya da satmak yerine barınağa teslim etmeyi, bağlamamayı, çivili yahut elektrikli tasmalar kullanmamayı, akın eğitimine tabi tutmamayı, kuyruğunu, kulaklarını kesmemeyi, hiçbir halde sakat bırakmamayı, bunlara uyulmadığı takdirde 700 avro kadar tazminat ödeyerek barınağa iade etmeyi, hayvanın beslenme, bakım ve barınma açısından refahını sağlamayı içeriyor.
Sahiplenecek şahıslar, mülakat yoluyla seçiliyor
Brüksel Başşehir bölgesine bağlı Anderlecht ilçesinde bulunan ve 40 yıldır hizmet veren “Help Animals” Barınağının sorumlularından Deborah Foyle, hayvanların terk edilerek, sokakta bulunarak yahut polis tarafından getirilerek barınağa geldiğini söyledi.
Hayvanların süresiz biçimde barınaklarda kalabildiğini tabir eden Foyle, şunları kaydetti:
“Şu anda en uzun mühlet kalan sakinimiz, 4 yıldır burada olan ‘Julie’ isminde bir kedi. En uzun müddet kalan köpek 1 yıldır burada. Her gün tüm köpekleri gezdirmeye gelen gönüllülerimiz var. Köpeklerimizin her gün kafeslerinden çıkmalarının hayati ehemmiyet taşıdığını düşünüyoruz. Ayrıyeten köpekleri burada uzun mühlet tutmuyoruz, onlara aile bulmak için etkin uğraş gösteriyoruz.”
Kedi ve köpeklerin sahiplenilmesi için bedelin 160 avro olduğunu aktaran Foyle, kimi köpekler için kısırlaştırma fiyatına da katkı istediklerini, böylelikle bedelin 400 avroya kadar çıktığını söyledi.
Foyle, sahiplenecek şahısları mülakat yoluyla seçtiklerini ve teknik olarak barınağın hayvanın temel sahibi olmaya devam ettiğini belirtti.
Cezai yaptırımlar yüksek
Evcil hayvan beslemenin, ihlal durumda mahpusla sonuçlanabilecek cezaları öngören katı kuralları bulunuyor.
Hayvan refahı mevzuatının ihlali, bölgeye bağlı olarak 8 günden 5 yıla kadar mahpus ve 50 avrodan 1 milyon avroya kadar para ile cezalandırılıyor.
Hayvanları zehirleme, ateş ederek öldürme, uygunsuz şartlarda besleme, yasa dışı yetiştiricilik, sokağa terk üzere durumlara karşı müdafaa altına alan kanun, duruma nazaran yaptırımların 8 katına kadar çıkmasına müsaade veriyor.
Belçika Savcılığınca 2021’de, 2017’ye kıyasla yüzde 32’lik artışla 3 bin 55 hayvan refahı hadisesi kaydedilirken, Flaman bölgesinde açılan davaların yüzde 10’u, Valonya’dakilerin yüzde 4’ü ve Başşehir Brüksel bölgesindekilerin yüzde 2,7’si cezai yaptırımla sonuçlandı.
Köpeklerin tümü merkezi data tabanına kayıtlı
Belçika mevzuatı, köpeklerin kısırlaştırılmasını dayatmıyor.
Sokak köpeklerinin, her vakit kedilere oranla daha az nüfusa sahip olduğu biliniyor. Bunun nedeni; konut kedilerinin sokağa çıkınca başıboş kaldıkları için daha sık çiftleşip sokak kedisi popülasyonunu artırırken, konut köpeklerinin ise sadece sahiplerinin eşliğinde çıkmaları gösteriliyor.
Son 10 yıldır tüm köpekler, merkezi data tabanına kayıt edilmiş durumda. Köpeklerin, sahiplerinin kimliğine işlenmesi uygulaması da yaygınlaşıyor. Bu sayede sokak köpeği sayısının önemli ölçüde azaldığı belirtiliyor.
Hayvanseverler, köpeklerin de kısırlaştırılmasının mecburî hale getirilmesi için çaba ediyor.
Ötenazi, sadece kısıtlı tıbbi nedenlerle mümkün
Barınaklarda kedilerin yüzde 7 ila 8’ine ötenazi uygulanıyor. Belediyeler, kedilerin ve köpeklerin ötenazi nedenleriyle ilgili hayvan refahı yetkililerini bilgilendiriyor.
Ötenazilerin neredeyse tümü tıbbi nedenlerle uygulanıyor. Mevzuatta, ötenazinin hangi durumlarla uygulanacağı açıkça tanımlanıyor.