Sayıştay’ın kamu kurumları ve belediyelerde yaptığı kontrollerden her geçen yıl daha makus bir tablo ortaya çıkıyor. Kurum taşınmazlarına ait muhasebe kayıtlarına, ihale kanununa muhalif süreçlere, çalışanların kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılmamasına kadar 2022 yılında belirlenen 7 bin 836 mevzuata ters süreç sayısı 2023 yılında 8 bin 755’e çıktı. Kurumların yarısından fazlasında iç kontrol düzeneğinin da sağlıklı çalışmadığı belirlendi.
Sayıştay, 2023 yılında bakanlıklar, belediyeler, düzenleyici kurumlar dahil 566 kamu yönetiminde kontrol gerçekleştirdi. Raporların 327 adedi TBMM’ye sunuldu. Sayıştay kamu yönetimlerinde yaptığı denetimlerde toplam 8 bin 755 yanılgı ve bulgu belirledi. 2 bin 226 adet mali tabloları etkileyen kusur, 6 bin 216 mevzuata ters bulgular, 273 adet de mali idare ve iç kontrole ait kusur belirlendi. Raporda, “Sıklıkla yapılan yanlışların başında kamu yönetimlerinin tahsis ettikleri yahut tahsisli kullandıkları taşınmazlara ait muhasebe kayıtlarının yapılmaması/hatalı yapılması gelmektedir” denildi. En çok rastlanan yanlışlar ortasında yazılım, lisans, telif hakkı üzere hakların muhasebeleştirilmemesi, maddi duran varlıkların amortismanlarının kusurlu hesaplanması, tapu kayıtlarının yönetim ismine kayıtlı olan taşınmazların mali tablolarda yer almaması, kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılmaması, hurdaya ayrılan varlıkların muhasebeleştirilmemesi yer alıyor.
Kamu yönetimleri Sayıştay’a bilgi vermek istemedi
Sayıştay kamu kurumlarından yanlışsız bilgi alamıyor. Sayıştay’ın 445 kamu kurumunda yaptığı incelemede kamu yönetimlerinden 142’sinin tüm varlık ve yükümlülüklerini faaliyet raporlarında açıklamadığı tespit edildi. Bu yönetimlerden 14’ü genel bütçeli yönetim, 35’i özel bütçeli yönetim, 5’i özel bütçeli öbür yönetim, 70’i belediye, 6’sı bağlı yönetim, 10’u vilayet özel yönetimi, 1’i mahalli idare birliği ve 1’i toplumsal güvenlik kurumu. Kamu kurumlarının 278’i bütçe maksat ve gerçekleşmeleri ortasındaki sapmaların nedenlerini açıklamadı. 88 kamu kurumu özel ödenek, dış proje kredisi, bağış ve yardım üzere kaynakları Sayıştay’a göstermedi. 63 kurum bütçe başlangıcı ve yıl sonu sonuçlarını ayırma gereğini duymadı. 62 kurum ise bütçe amaçları tutarsız. 12 kamu yönetimi ise yıl sonu ödeneklerini yanlışsız kaydetmedi. 19 kamu kurumu mevzuata muhalif harcama yaptı. Kamu kurumlarının 16’sı ise bütçe gerçekleşmelerinin gerçeği yansıtmadığı belirlendi.