21 Eylül Dünya Alzheimer Günü sebebiyle açıklamalarda bulunanNöroloji Uzmanı Uzm. Dr. Oğuzhan Onultan, “Her ne kadar Covid-19 sebebiyle daha çok farketmeye başlasak da toplumun birçoklarında ‘beyin sisi’ yakınmaları mevcut. Beyin sisinin Alzheimer demansına dönme riski ile karşı karşıya olabiliriz” dedi. Uzm. Dr. Onultan, “Alzheimer beyin dokusunda inceleme sonucunda bellek, konuşma ve motor marifetlerde bozukluklar olarak belirtiler gösterir.
Bu hastalıkta davranış ve düşünme hünerleri etkilenir ve hastalığın evreleri mühletince giderek geriler. Demans, bellekte bozulmanın genel olarak isimlendirilmiş ismidir. Demans tipleri içinde en sık görüleni Alzheimer demansıdır ve 7 basamakta ilerler” sözlerini kullandı.
7 KADEMEYE DİKKAT!
Uzm. Dr. Onultan, bu 7 kademeyi şu halde açıkladı: “Henüz belirti vermeyen ve lakin birtakım özel görüntüleme teknikleriyle (PET- scan) saptanan periyottur. Hastanın yakınları demansın başlangıç devri olduğunu fark edemezler. Hafif bulguların başladığı bu periyotta hastalar söz unutmaya ya da eşyalarını bulamamaya başlarlar. Lakin bu, günlük hayatlarını ve kendilerine bakmalarını etkilemez.
Etraftan fark edilen unutkanlıkların başladığı periyot. Bu devirde hasta yakınlarının dikkatini çeken yeni okunan bir şeyin unutulması, tıpkı sorunun tekrar tekrar sorulması, plan ya da düzenleme yapamamaları ve yeni tanıştığı insanların ismini hatırlayamamak üzere bulgular ortaya çıkmaya başlar. Orta seviyede unutkanlık periyodunda kendileri hakkında ayrıntıları unutmaya, günleri karıştırmaya, ay ya da mevsimi karıştırmaya, yemek yapmada ya da sipariş vermede zorlanmaya başlarlar. Bu devirde dolandırıcılara karşı korunmalı ve otomobil kullanmaları engellenmelidir. Orta ileri periyotta hasta nerede olduğunu ve vakti karıştırmaya başlar. Adresini, telefon numarasını ve okumuş olduğu okulları unutur.
Hava koşullarına nazaran giyinemez. Sabahları giyeceği kıyafetleri hazırlamak bu manada yardımcı olur. Ağır devirde hasta yüzleri hatırlar ancak isimleri unutmaya, şahısları karıştırmaya başlar. Sanrı görmeye başlar. Tuvalet için yardım gereksinimi doğar, sohbet etmede zorlanmalar ortaya çıkar. İleri ağır devirde, yeme-içme, oturup kalkma ve yürümede zorlanmalar başlar. Bu devirde acıkıp susadıklarını söyleyemezler.”
“KESİN TEDAVİSİ YOK”
Alzheimer hastalığının tedavisi konusunda bilgiler veren Uzm. Dr. Onultan, “Alzheimer hastalığının kesin tedavisi şu an için yok. Fakat yavaşlatabilecek ilaçlar var. Onun için erken teşhis çok değerlidir. Birebir cümleleri tekrar etme, konutta gözlük, anahtar ve para arama, komşularla gereksiz yere tartışma ya da akrabalarla görüşmeme, TV dizisi takip edememe ya da haberleri seyretmeme, uykusunda konuşma üzere belirtiler hasta yakınlarının dikkatini çekmelidir. Bu türlü durumlarda bir nöroloji uzmanına başvurup teşhis ismine beyin görüntülemesi, kimi kan tetkikleri ve bellek testlerinin yapılması erken teşhis için önemlidir” sözlerini kullandı.
Uzm. Dr. Onultan, sözlerine şöyle devam etti: “Alzheimer için beyindeki hudut iletimini arttıran bunların yanı sıra Alzheimer hastalarında görülen uyku bozuklukları ya da depresyon için de dayanak ilaçlar kullanılmaktadır. İlaç tedavisinin yanı sıra günlük sanat aktiviteleri, el hünerini kullanacak hobiler ve müzik de yararlı aktiviteler olarak günlük yaşama eklenmelidir.”
Alzheimer hastalarının günlük hayatlarında dikkat etmeleri gereken hususlara değinen Uzm. Dr. Onultan, “Alzheimer hastalarının günlük ömürde sıcak suyla yanma, güneşte fazla kalma, elektrik çarpması riskleri yüksektir, bunlara dikkat edilmelidir. Ayrıyeten ateşlerinin çıkıp çıkmadığı da denetim edilmelidir. Alzheimer hastalarının düşme riskleri yüksektir, her dört Alzheimer hastasından biri yılda bir kere düşmektedir. Bunun önüne geçmek için konuttaki saçaklı halıları kaldırmak, köşeli mobilyalar yerine daha küçük ve oval eşyalar koymak yerinde olacaktır. Akşam tuvalete kalkmaları durumunda düşmemeleri için koridor ve banyoya sensörlü ışık koymak yerinde olacaktır” dedi.
Uzm. Dr. Onultan, Alzheimer riskini arttıran faktörleri şöyle sıraladı: “İleri yaş: 85 yaş üstü insanların yaklaşık 1/3’ünde görülmektedir. Lakin genetik mirasınız çok kıymetlidir, ailenizde yoksa riskiniz çok düşmektedir. Kalp hastalığı ve damar sertliğine yol açan faktörler de Alzheimer riskini yükseltir. Depresyon, baş travması, obezite, felç geçirmiş olmak, uykusuzluk ya da sistemsiz uyku, hava kirliliği: Amiloid beta isimli protein Alzheimer ve başka demans tiplerinde beyinde birikmektedir.”
Amerika Birleşik Devletleri’nde 18 bin kişi üzerinde yapılan çalışma hakkında bilgi veren Onultan, “Bu şahısların yaşadığı bölgelerde havadaki partikül oranı ve ozon ölçüsü araştırıldı. Hastaların yüzde 60’ı demans başlangıcı, yüzde 40’ı orta derecede demans görüldü. Çalışma sonucuna nazaran havadaki partikül artışının amiloid beta birikimini arttırdığı tesbit edildi. Bu saptamanın halk sıhhati için dikkate alınması gerekliliği üzerinde durdu” biçiminde konuştu.