Rus diplomatla Çinli mevkidaşı Ma’nın başkanlık ettiği heyetler ortası görüşmede tarafların, “iki ülke başkanlarının vardığı mutabakat doğrultusunda güçlü ve karmaşık bir durum arz eden milletlerarası ortamda vaktinde irtibat kurarak ortak çıkarlarını korumalarının” taşıdığı kıymetin altını çizildi.
Taraflar, Şanghay İşbirliği Örgütünün (ŞİÖ) bölgesel barış ve istikrarı sağlama konusundaki kıymetli rolüne işaret ederek, “örgütün sağlıklı ve sürdürülebilir gelişimi için dayanışmayı ve işbirliğini güçlendireceklerini” bildirdi.
Görüşmede tarafların, “Ukrayna krizini ve ortak tasa konusu başka milletlerarası ve bölgesel sorunları ele aldıkları” kaydedildi.
Özel güvenlik şirketi Wagner’in kurucusu Yevgeniy Prigojin, Rus ordusunu Wagner’e akın düzenlemekle suçlayıp karşılık vermekle tehdit etmiş, Wagner savaşçıları Ukrayna’yı terk ederek huduttaki Rostov bölgesine girmişti.
Bu durum üzerine Federal Güvenlik Servisi (FSB), “silahlı isyan” suçlamasıyla ceza davası açmıştı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Wagner’in isyanını “vatana ihanet” olarak nitelendirmişti.
Prigojin, Moskova’ya gideceklerini açıklamış, Kremlin idaresi ise ülkenin pek çok bölgesinde güvenlik tedbirlerini artırmıştı.
Günün sonunda Yevgeniy Prigojin’in, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’nun Rusya’da tansiyonu azaltma teklifini kabul ettiği bildirilmişti.
Prigojin, Rus kanı dökülmesinin sorumluluğunu anladıklarını ve konvoylarını geri çevirerek plana nazaran saha kamplarına geri döneceklerini açıklamıştı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Prigojin’e yönelik açılan ceza davasının kapanacağını belirterek, isyancı önderinin Belarus’a gideceğini bildirmişti.
Çin’in ABD ile jeostratejik rekabetinin ve bölgesel tansiyonların arttığı bir periyotta başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı, Pekin idaresini “ortak düşman” algısıyla benzeri meydan okumalarla karşı karşıya olan Moskova ile yakınlaştırmıştı.
Çin ve Rus başkanlarının, savaşın başlamasında çabucak evvel, 4 Şubat 2022’de Putin’in Pekin Kış Olimpiyatları için Çin’e yaptığı ziyaretteki görüşmede, “iki ülke ortasındaki dostluğun limitinin olmadığına” vurgu yapan ortak açıklaması, Pekin idaresinin kısa mühlet sonra başlayacak savaştan haberdar olduğu ve örtülü onay verdiğinin işareti diye yorumlanmıştı.
Çin, her ne kadar savaşın akabinde Rusya’ya yönelik milletlerarası yaptırımlara katılmasa da ABD ve Avrupa ile ekonomik bağlarına ziyan vermemek için yaptırımların çerçevesine büyük ölçüde uymuştu.
Öte yandan Pekin, yaptırımların Avrupa ile Rusya ortasındaki alışverişleri kısıtlamasıyla istikamet değiştiren ticaretten de kar sağlamış, savaşın akabinde iki ülke ortasındaki ticaret hacminin, başta güç alanında arttığı gözlenmişti.
ABD ve Avrupa, Rusya’ya savaşta silah takviyesi sağlamaması istikametinde Çin’i uyarırken Pekin, direkt silah satışı yapmasa da Moskova ile ortak askeri tatbikatlar dahil askeri işbirliğini sürdürmüştü.
Çin, savaşın yıl dönümü olan 24 Şubat’ta krizin siyasi tahlili için tekliflerini içeren 12 unsurluk “tutum belgesi”ni açıklamış, dokümanda gerginliklerin kademeli azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulanmıştı.
Ateşkes önerisi, ABD ve Avrupa Birliği’nin yanı sıra öneriyi cephedeki fiili durumun onaylanması olarak algılayan Ukrayna tarafından da kabul görmemişti. Kiev idaresi, bu şartlardaki bir barışın “savaşın dondurulması” manasına geleceğini lisana getirmişti.
Rusya da Çin’in görüşüne kıymet verdiğini lakin mevcut şartlarda Ukrayna sıkıntısının tahlilinde barış yoluna geçişin sağlanması için gerekli koşulların oluşmadığını bildirmişti.
Devlet Başkanı Şi, 20-22 Mart’ta Moskova’yı ziyaretinde Ukrayna problemine siyasi tahlil davetinde bulunmuş lakin ziyarette Pekin ile Moskova ortasında stratejik işbirliğinin global boyutta genişletilmesine yapılan vurgu, Çin’in Rusya’ya dayanağını sürdürdüğünün işareti olarak yorumlanmıştı.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 26 Nisan’da Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile krizin başından beri yaptığı birinci telefon görüşmesinde, ülkesinin siyasi tahlil için görüşmeler yürütmek üzere Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li Hui’yi Ukrayna, Rusya ve öteki ülkelere göndereceğini belirterek, arabulucu rolünün işaretini vermişti.
Bu emelle görevlendirilen Li, 15 Mayıs’ta Ukrayna ile başladığı arabuluculuk çeşidinde Polonya, Fransa, Almanya, Avrupa Birliği ve Rusya başkentlerini ziyaret ederek temaslarda bulunmuştu.
